بررسی نقش اشتراکات زبانی در روابط خارجی ترکیه با کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز

فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و به تبع آن ، امحا استیلای مطلق روسها بر مناطق آسیای مرکزی و قفقاز ضمن اینکه عطف توجه جامعه جهانی را به سوی این بخش ا ز جهان برانگیخت فرصت بسیار مغتنمی برای برخی کشورهای منطقه ای و یا منطقه ای فراهم آورد که همواره از دیرباز خودشان را از سرنوشت این منطقه جدا نپنداشته اند. از سوی دیگر اهمیت استراتژیکی ، ژئوپلیتیک و خصوصا ژئواکونومیک این مناطق عوامل بسیار مهمی بود که آنها را به تدارک سیاستها و فعالیتهای گسترده ای برای نفوذ و حضور هر چه موثرتر در کشورهای نوبنیاد آن مصمم نمود. در این میان آنچه که مشهود تر و ملموس تر می نماید فعالیتهای شتابان ، مضاعف و پر طمطراق ترکیه و توفیق افزونتر این کشور در نیل به اهداف مورد نظر خود در قیاس با رقبای خویش می باشد. فی الواقع فروپاشی شوروی و دگرگونیهای بنیادین حاصله از ماهیت و مناسبات قدرت نظام بین الملل باعث گشت که ترکیه که تا این زمان همواره با فراز و فرودهای متناوب ، خود را در قالب یک کشور تنها، ایزوله و منزوی در منطقه می نگریست به ناگاه و بدون تقبل کمترین هزینه ای به برجسته ترین عضو گروه کشورهایی که از مدیترانه تا شرق دور امتداد دارند مبدل گشت. اما براستی چه عامل یا عواملی چنین جایگاه ممتازی را برای ترکیه در منطقه مزبور به ارمغان آورده است ؟ دیدگاههای مختلف عوامل و علل متعددی را در این خصوص ابراز داشته اند. برخی مطلوبیت موقعیت ژئوپلتیک آن ، برخی رقابت با ایران و به اصطلاح بنیادگرایی اسلامی مورد حمایت آن ، برخی دیگر هم زبانی یا برخورداری از اشتراکات زبانی و فرهنگی ، برخی هم حمایتهای غرب و بویژه ایالات متحده و ... را مهمترین عامل تاثیرگذار در این خصوص می دانند . پژوهش حاضر در صدد آن است که علاوه بر تبیین برخی از این دیدگاهها ، با گردآوری داده ها و ارائه دلایل منطقی موضوع مورد بحث را به آزمون گذاشته و نتایج حاصله را مورد تحلیل دقیق علمی قرار دهد. به گفته ای دیگر ، تلاش خواهد شد که با بررسی دقیق محذورات و مقدرات فراوری ترکیه و تحلیل فعالیتها و سیاستهای اعمالی و اعلانی ترکیه در مورد منطقه آسیای مرکزی و قفقاز روابط خارجی ترکیه را در منطقه مزبور براساس یک رابطه معقول و منطقی به بحث بگذارد.